Podrška građana BiH ulasku u EU: koliko je relevantna?
Piše: Haris Ćutahija
Direkcija za evropske integracije od 2008. godine provodi godišnje istraživanje javnog mnijenja o podršci građana Bosne i Hercegovine pristupanju Evropskoj uniji te o temama u vezi evropskih integracija. Prošlogodišnje istraživanje je provedeno 6. do 19. oktobra, na uzorku od 1.200 ispitanika koji je reprezentativan na nivou cijele države. Rezultati su pokazali da bi tri četvrtine građana glasalo za ulazak BiH u EU i podrška je značajno viša u Federaciji Bosne i Hercegovine i Distriktu Brčko nego u Republici Srpskoj i ovi procenti su ostali isti kao 2019. godine, kada su značajno porasli u odnosu na 2018. godinu. Naime, 87 posto građana Federacije BiH podržava ulazak BiH u EU, 83,6 posto građana Distrikta Brčko, dok je taj procenat u Republici Srpskoj tek 55%.
Građani iz oba entiteta i Distrikta Brčko podržavaju ulazak naše države u Evropsku uniju iz istih razloga, najčešće jer vjeruju da to predstavlja garanciju trajnog mira i političke stabilnosti, a sljedeći razlog je povećana sloboda kretanja ljudi, robe i kapitala. Isti razlozi su najčešće navođeni i 2019. godine, dok je 2018. godine značajno češće isticano unaprjeđenje infrastrukture. Nije bilo ni značajnih razlika u razlozima zbog kojih građani ne podržavaju ulazak BiH u EU – ubjedljivo najčešći razlog predstavlja je strah od povećanja troškova života i poreza.
Prema istom istraživanju, percepcija građana Bosne i Hercegovine je da je interes Evropske unije kada je u pitanju pristupanje BiH u najvećoj mjeri zbog prirodnih resursa BiH, te podjednako zbog osiguranja mira i stabilnosti i stručnih i kvalifikovanih radnika. Pri tome je mišljenje da je osnovni razlog osiguranje mira i stabilnosti zastupljeniji u FBiH nego u RS, gdje građani smatraju da su prvi razlog za to prirodni resursi.
Međutim, svi ovi procenti u različitim istraživanjima već godinama variraju, zavisno od toga ko ih provodi, kakav je i koliki uzorak, te od toga ko, na kraju, finansira istraživanje. Podrška je uglavnom bila između 50 i 80 posto, a najsvježiji primjer za drastične razlike u procentima je posljednji Balkanski barometar, objavljen 24.07.2021. Balkanski barometar je godišnje istraživanje javnog mnijenja u šest država Zapadnog Balkana, koje radi Vijeće za regionalnu saradnju (RCC). Ispituje težnje i očekivanja o životu i radu, prevladavajuće društveno-ekonomske i političke trendove te regionalne i evropske integracije. Svake godine provodi ga nezavisna agencija među više od 6.000 građana i 1.200 kompanija u cijeloj regiji. Po tom istraživanju, podrška za ulazak Bosne i Hercegovine među njenim građanima je znatno niža – tek 50 posto i najniža je u regiji.
Sada, postavlja se pitanje koliko su svi ovi podaci relevantni, bez obzira na to koliko su istraživanja objektivna, na kakvom uzorku i ko ih provodi, jer u zadnjem istraživanju Direkcije za evropske integracije nekoliko podataka pokazuje da građani Bosne i Hercegovine ne znaju puno toga o samom procesu integracije BiH u EU. Tako, na primjer, skoro 60 posto ispitanika uopšte nije čula za Direkciju koja postoji još od 2003. godine i koja je nadležna za koordiniranje procesa i aktivnosti institucija koje proizlaze iz integracije BiH u Evropsku uniju, a od tog broja skoro polovina ispitanika se izjasnila da ne zna ili je odbila odgovoriti na pitanje koja je uloga Direkcije. Zatim, skoro pola ispitanika nije znala ili nije željela odgovoriti o trenutnom stanju procesa integrisanja BiH u Evropsku uniju, a od onih koji su odgovorili, samo je 18 posto dala tačan odgovor.
Ko je krivac za ovakvo stanje u Bosni i Hercegovini? Evropska unija koja ne provodi dovoljno kampanja usmjerenih ka građanima svoje potencijalne članice? Državne institucije koje koriste birokratski i tehnokratski jezik u saopštenjima i medijskim istupima kada je u pitanju proces evropskih integracija? Političari koji, čast izuzecima, ni sami se ne mogu pohvaliti širokim znanjem o procesu pa često u medijima izjavljuju neprovjerene i netačne informacije? Građani koji se ne interesuju i ne informišu za proces integracija?
Ono što je najbitnije istaći u ovome svemu je da proces evropskih integracija ne pripada samo političarima i državnim institucijama, on se itekako tiče i građana jer upravo taj proces definiše njihovu budućnost. Građani trebaju znati šta za državu znači kretanje ka članstvu u Evropskoj uniji i šta to podrazumijeva jer taj proces i pored pozitivnih stvari ima i aspekata koji budu bolni za državu koja stremi članstvu i njene građane. Ovim ne amnestiramo ni Evropsku uniju, ni institucije. Mora postojati efektivna strategija za komuniciranje procesa evropskih integracija u Bosni i Hercegovini koja će građanima približiti proces i onda će istraživanja o percepciji biti puno relevantnija.
