Programi EU u Bosni i Hercegovini – ravnopravan partner EU ili nedovoljno iskorišten potencijal?
Programi Evropske unije kao što su Erasmus +, Horizon 2020, Kreativna Evropa i mnogi drugi imaju za cilj da podržavaju unutrašnje politike EU a svoje učešće u tim programima ima i Bosna i Hercegovina. Bez obzira što u načelu programi služe da jačaju unutrašnje politike EU, logika učešća država kao BiH proizilazi upravo iz želje da se politike i standardi EU približe tim državama, kao i iz činjenice da korisnici iz takvih zemalja dobiju mogućnost da kroz projektne aktivnosti ostvare konkretne rezultate iz svoje oblasti, razviju partnerske mreže i pojačaju svoje djelovanje.
Veliki broj studenata, naučnika, istraživača, institucija, nevladinih organizacija, gradova i općina u Bosni i Hercegovini je do sada koristio mogućnost učestvovanja na nekom od programa. Utisci su veoma pozitivni, a kroz uspješne primjere učesnika iz naše države, Bosna i Hercegovina je pokazala da ima dovoljno potencijala da kroz ovu dimenziju evropskih integracija ipak ide uspješnije i brže od zvaničnih državnih politika.
Analiza VPI je nastojala da svim zainteresovanim stranama ponudi jedan osvrt na dosada učinjeno i na rješavanje prepreka putem kojih se u budućnosti mogu ostvariti i očekivati bolji rezultati. Zavisno od programa do programa rezultati Bosne i Hercegovine su varirali, ali je generalni trend da se rezultati kreću u okvirima onoga što su ostvarile i većina država regije.
Sredstva koja bi Bosna i Hercegovina uplaćivala kao „ulaznu kartu“ bi obično bila vraćena u državu kroz odobrene projektne aktivnosti. Ovdje je svakako bitno naglasiti da Bosna i Hercegovina ima značajnu i krucijalnu podršku evropskih institucija koje snose veliku većinu (u principu oko 90%) troškova našeg učešća u pojedinim programima.
Takav odnos će se postepeno mijenjati, Bosna i Hercegovina će preuzimati veći dio finansijskih obaveza, pogotovo kako proces evropskih integracija bude odmicao. Radi toga je neophodno već sada stvarati pretpostavke kojim bi se osiguralo pozitivno učešće i u budućnosti, a to će se ostvariti samo kroz povećanje obima učešća korisnika iz Bosne i Hercegovine u svakom od programa u kojima imamo pristup. To nije nerealno obzirom da zanimanje i potencijal kod korisnika za programe umnogome prevazilazi dosada ostvarene rezultate.
Uz jednostavne podsticaje i bolju vidljivost programa moguće bi bilo ostvariti i bolje rezultate. Pitanja kao što su sufinansiranje, proaktivniji i pojednostavljen odnos pristupanja programima (i odsustvo politizacije u tom procesu), bolja komunikacija između institucija i korisnika, praktični primjeri korisnicima o načinu apliciranja i korištenju sredstava, puna funkcionalnost ureda koji se bave programima; samo su trenutno najaktuelniji faktori na kojim bi se trebalo raditi.
Ono što se mora navesti kao zaključak jeste da je ostvarivanje boljih rezultata u interesu svima, te je stoga neophodno raditi na zajedničkoj agendi koja će se na strateški i planski način odnositi prema učešću Bosne i Hercegovine u programima EU.
EU Programi u BiH – Ravnopravan partner EU ili nedovoljno iskorišteni potencijal?
